Bepaald gedrag roept een bepaalde reactie op. Dit laat zien dat de manier waarop
mensen reageren in veel gevallen te voorspellen én te beïnvloeden is. Als OR-lid is dat
handig om te weten. Samen met andere psychologen heeft Timothy Leary een “interactiecirkel” ontwikkeld: de Roos van Leary. Dat is een handig hulpmiddel als de communicatie moeizaam verloopt of als bepaalde gedragspatronen zijn ingesleten in de ondernemingsraad. De Roos helpt u bij het analyseren van iemands gedrag. Bij het sturen van gedrag kunt u invloed uitoefenen door wat u zegt, maar ook hoe u het zegt en hoe u non-verbaal reageert. Hierdoor kunt u de ander beter begrijpen. Ook kunt u inspelen op het gedrag van een ander. Dit kan bijdragen aan een verbetering van de communicatie in het or-team.
Boven en tegen
Timothy Leary kwam tot de conclusie dat het onderlinge gedrag van mensen in hoofdlijnen is te vangen in twee onafhankelijke dimensies. Schematisch zijn ze weergegeven als een verticale en een horizontale as.
De verticale as in het schema geeft de mate van dominantie aan. Dominant gedrag is boven. Onder staat het gedrag dat nauwelijks of niet dominant is. Iemand die zogenaamd bovengedrag vertoont, stelt zich hiërarchisch hoger op dan degene met wie hij communiceert. Veel bestuurders doen dat bijvoorbeeld. Iemand die ondergedrag vertoont, stelt zich daarentegen hiërarchisch lager op dan degene met wie hij communiceert en laat de leiding in de interactie duidelijk over aan de ander. Dat zijn bijvoorbeeld de OR-leden die tijdens een overlegvergadering altijd met de bestuurder meegaan.
De mate van dominantie roept vaak een tegengestelde reactie op. Bijvoorbeeld: als iemand
heel volgend is, neemt de ander een leidende rol op zich. En andersom. Dat noemen we ook wel complementair gedrag. Als beiden bovengedrag vertonen dan ontstaat er vaak strijd. Dat kan in een ondernemingsraad snel voorkomen, omdat er geen officiële hiërarchie is.
Samen en tegen
De horizontale as geeft de mate van relatie aan. De ene kant staat voor samen, wij, relatiegericht en samenwerking. De andere kant staat voor tegen, ik, taakgericht,
en autonomie. Als iemand samen-gedrag vertoont, dan wekt dat samen-gedrag bij een ander op. Dit is van belang in de OR, waar u goed moet samenwerken om resultaten voor de achterban te boeken. En als iemand tegengedrag vertoont, dan wekt dat ook tegengedrag op. Bijvoorbeeld als iemand in de OR-vergadering aanvallend is dan wordt al snel de ander opstandig.
Soorten gedrag
Met alleen boven, onder, tegen en samen heeft u niet alle soorten gedrag in één schema staan. Ieder kwadrant staat ergens voor. Leary onderscheidt per kwadrant twee soorten gedrag. Voor de toepassingen in de praktijk is het in verreweg de meeste gevallen voldoende om vier in plaats van acht soorten gedrag te onderscheiden. Door deze vereenvoudiging wordt het gemakkelijker om gedrag juist te classificeren. Dat is het waard, want het samenwerken binnen de OR en met de bestuurder zal makkelijker verlopen als je patronen ontdekt en weet hoe u kunt reageren. Bij de Roos van Leary is er geen slecht of goed gedrag. Dominant gedrag kan in sommige situaties heel nuttig zijn, terwijl in andere situaties het beter is om meer volgend te zijn.
Wilt u meer weten over De Roos van Leary lees dan het gehele artikel. U kunt ook tijdens een cursus hiermee aan de slag. Vraag naar de mogelijkheden: info@or-academy.nl
