Iedere organisatie krijgt vroeg of laat te maken met veranderingen, die soms zelfs leiden tot een reorganisatie of faillissement. Voor werknemers waarvan de functie komt te vervallen of ingrijpend gaat veranderen, is er vaak een sociaal plan. Wat kan en mag eigenlijk met een sociaal plan en wat moet de OR ermee?
Is een sociaal plan verplicht?
Het afsluiten van een sociaal plan is in Nederland niet verplicht. De rol van de OR trouwens ook niet. Dat komt omdat er allerlei wettelijke regels zijn die het voor werkgevers mogelijk maken om hun werknemers te herplaatsen of een vergoeding te geven om hun werkloosheidsuitkering mee aan te vullen of hun positie op de arbeidsmarkt te vergroten. Denk aan de regel dat werkgevers pas met een redelijke ontslaggrond een werknemer kunnen ontslaan of aan de transitievergoeding.
Soepeler proces
Toch kan een sociaal plan helpen om bijvoorbeeld een reorganisatie soepeler te laten verlopen. Het sociaal plan geeft de werknemers waarvan de functie komt te vervallen of ingrijpend gaat veranderen informatie, bevat de spelregels en laat zien hoe de personele gevolgen worden opgevangen. Werknemers en HR-medewerkers kunnen zien welke wederzijdse rechten en plichten er gelden of wat belangrijke termijnen zijn.
Belangrijke onderwerpen
Het uitgangspunt bij een sociaal plan is meestal begeleiding van werk naar ander werk binnen of buiten de eigen organisatie. Een paar voorbeelden zijn: begeleiding door outplacementbureau, opleidingen of vrijstelling van eigen werkzaamheden om ander werk te vinden. Financiële regelingen zijn ook een belangrijk onderdeel van een sociaal plan. Denk aan: budget voor begeleiding en opleiding, compensatieregelingen tegen verlies van inkomen of een premie voor de werknemer die versneld vertrekt. Verder kunnen er afspraken gemaakt worden over verhuiskosten, een jubileumuitkering of afbouwregelingen bij herplaatsing in een lagere functie.
Rol OR
Wanneer er geen cao is, de vakbond onvoldoende leden heeft, niet kan of wil overleggen of het niet eens wordt met de werkgever, kan de werkgever met de OR een sociaal plan afspreken. Dit hoeft de OR hoeft niet alleen te doen. De OR kan de vakbond benaderen of een adviseur inhuren die meehelpt om een plan af te spreken. De betrokkenheid van de bonden heeft trouwens meerdere voordelen: bonden hebben meer afstand tot de organisatie en kunnen zich onafhankelijker opstellen ten opzicht van de bestuurder. Verder hebben ze meestel voldoende kennis en leggen ze een concept-sociaal plan voor aan de leden. Wanneer deze akkoord gaan, geldt het sociaal plan voor alle medewerkers.
Meer weten
Wilt u meer weten over organisatieveranderingen en sociale plannen? Volg dan de training OR en personeelsbeleid. In 2 dagen praten we u bij over de rol van de OR bij HR-beleid.
