Iedere OR of PVT krijgt om de paar jaar te maken met verkiezingen. Het hangt af wat er in het reglement is geregeld. Bij veel OR’en zijn er iedere 2, 3 of 4 jaar OR-verkiezingen. Veel PVT- en OR-leden weten dan niet precies welke regels er gelden voor het houden van verkiezingen. Wij krijgen regelmatig vragen over de verkiezingen. OR Academy heeft verschillende vragen én antwoorden voor u op een rij gezet.
Moeten de leden van de OR worden gekozen?
Ja, de leden van de OR (en PVT) moeten door een geheime, schriftelijke stemming rechtstreeks worden gekozen. Als er te weinig kandidaten zijn om een verkiezing te houden dan komt iedereen zonder verkiezingen in de ondernemingsraad.
Wie kunnen hun stem uitbrengen bij verkiezingen?
Iedereen die een aanstelling of een arbeidsovereenkomst heeft in de organisatie en ten minste drie maanden in de organisatie werkzaam is, kan zijn stem uitbrengen bij verkiezingen. Ook langdurig zieke werknemers en elders gedetacheerden behouden hun kiesrechten. Slechts in het geval van feitelijke tewerkstelling in een andere onderneming van dezelfde ondernemer kan er een wijziging op deze regel optreden. In dat geval moeten de kiesrechten daar worden uitgeoefend van waaruit de werkzaamheden van de betrokkenen worden geleid.
De periode van 3 maanden kunt u korter maken. In het reglement kunt u de diensttijdeisen aanpassen. De ondernemer heeft daar geen invloed op. Is hij het niet eens met andere diensttijdeisen, dan moet hij de kantonrechter vragen om een uitspraak te doen.
Wat doen wij als er te weinig kandidaten zijn?
Ruim een kwart van de OR-en heeft te weinig kandidaten om verkiezingen te houden. De stemming gaat niet door. Alle kandidaten komen dan automatisch in de OR. Als er minder kandidaten dan zetels zijn, moeten binnen een half jaar tussentijdse verkiezingen gehouden worden. Het is dus belangrijk om zoveel mogelijk kandidaten te hebben. Begin op tijd met zoeken. Investeer in achterbancommunicatie. U kunt potentiële kandidaten voor de OR het beste persoonlijk benaderen. Dit heeft het meeste effect. Natuurlijk kunt u ook schriftelijke oproepen plaatsen op prikborden en intranet, maar een persoonlijke werving werkt beter.
Verder kunt u aan de bestuurder vragen om kandidaten te stimuleren om in de OR zitting te nemen. Veel mensen denken dat ze onvoldoende tijd hebben voor het OR-werk of dat het slecht kan zijn voor hun carrière. Ze moeten immers hun werkgever soms kritisch benaderen. Als de bestuurder zich positief opstelt en uitdraagt dat het een pré is om in de OR zitting te nemen, zullen werknemers zich sneller melden.
Wie kan zich kandidaat stellen voor de OR?
Werknemers die minstens drie maanden in de organisatie werken, kunnen zich verkiesbaar stellen voor de OR. De OR mag in zijn reglement ook een kortere periode opnemen. De periode waarin werknemers eventueel zijn gedetacheerd bij een andere organisatie telt ook mee.
Bij de OR-verkiezingen worden kandidatenlijsten gebruikt. De kandidatenlijsten kunnen ingediend worden door:
- de vakbond. Vakbondsleden uit de organisatie kunnen op deze lijst komen als zij dit aangeven. Meestal roept de vakbond zijn leden op zich kandidaat te stellen. Als er verschillende vakbonden actief zijn in de organisatie, dan kunnen er ook verschillende vakbondslijsten zijn.
- een aantal kiesgerechtigde werknemers (een vrije lijst). Dat zijn meestal medewerkers die geen lid zijn van de vakbond. Een vakbondslid kan op een vrije lijst staan als zijn vakbond geen kandidatenlijst heeft ingediend.
De kandidaatstellingsprocedure moet in het OR-reglement beschreven zijn. Er mag in het reglement niet worden afgeweken van de WOR.
In hoeverre heeft een uitzendkracht stemrecht bij het bedrijf waaraan hij is uitgeleend?
Uitzendkrachten kunnen medezeggenschapsrechten opbouwen bij het bedrijf waar ze via het uitzendbureau werken. Het uitzendbureau en het inlenende bedrijf mogen niet tot de dezelfde groep van ondernemer(s) behoren. Het opbouwen van medezeggenschapsrechten duurt vijftien maanden. Daarna hebben uitzendkrachten dezelfde kiesrechten als de ‘vaste’ werknemers. Dat betekent dus dan het actieve en passieve kiesrecht ingaat na 15 maanden + 3 maanden. In het OR -reglement kan dit worden verkort.
Waar moeten wij op letten als we digitale verkiezingen willen houden?
Iedere OR staat voor de keuze: papieren of digitale verkiezingen. Als u kiest voor digitale verkiezingen dan moet u met verschillende zaken rekening houden. In een artikel zetten we ze op een rij. Digitale verkiezingen kunnen vaak eenvoudig worden georganiseerd. De kosten vallen vaak mee. Meer informatie hierover bij OR Vote.
Kiezen wij voor het lijsten- of personenstelsel?
In het OR-reglement moet de OR beschrijven op welke manier er gestemd wordt. Dat kan via het lijstenstelsel of het personenstelsel.
Het lijstenstelsel is geschikt voor grotere organisaties, waar medewerkers elkaar niet allemaal kennen. De kandidaten verenigen zich op lijsten. Er kunnen meerdere vakbondslijsten zijn, en ook verschillende ‘vrije lijsten’. Elke lijst profileert zich met bepaalde opvattingen, net als bij de Tweede Kamerverkiezingen. Iedere kiesgerechtigde brengt één stem uit. Voor het bepalen van de uitslag berekent de verkiezingscommissie eerst de kiesdeler, door het aantal uitgebrachte stemmen te delen door het aantal beschikbare OR-zetels. Dan kijkt u naar het totaal aantal stemmen dat op de kandidaten van een lijst is uitgebracht en hoeveel zetels dat oplevert voor elke lijst. De kandidaten komen in de OR op de volgorde die hun lijst aangeeft.
Bij het personenstelsel komen de kandidaten (meestal) op alfabetische volgorde op het stembiljet. De kiezer brengt zoveel stemmen uit als er zetels zijn. Hij stelt dus als het ware de or van zijn voorkeur samen. Deze wijze van kiezen is geschikt voor kleinere organisaties, waarin kandidaat en kiezer elkaar persoonlijk kennen. De zetels gaan naar de kandidaten die de meeste stemmen gekregen hebben.
Wanneer moeten wij tussentijdse verkiezingen houden?
Als niet alle zetels vervuld zijn, omdat er niet genoeg kandidaten waren. De OR schrijft na een half jaar tussentijdse verkiezingen uit om de vacante zetels alsnog op te vullen. Soms stoppen OR-leden tussentijds met het OR-werk. Als er volgens de vorige verkiezingsuitslag geen kandidaten meer zijn die de opengevallen plek kunnen opvullen, dan moeten tussentijdse verkiezingen gehouden worden. Wordt er gewerkt met kiesgroepen, dan hoeft alleen de kiesgroep die een open plek heeft verkiezingen te houden.
Is een verkiezingsreglement verplicht voor de PVT?
De wet geeft geen regels over de verkiezingen. Er staat niet hoe u de verkiezingen moet regelen. Een reglement is dan ook niet verplicht. Het verdient wel aanbeveling om een reglement op te stellen. Hierdoor zal de verkiezing van de PVT meestal ordelijk verlopen. Een reglement kunt u opstellen door een instellingscommissie. Daarin zitten vertegenwoordigers van het personeel en de ondernemer. In het reglement staat onder andere de verkiezingsprocedure en de kandidaatstelling.
Meer vragen en antwoorden over OR verkiezingen en andere OR onderwerpen vindt u in het boek ‘De OR 153 vragen en antwoorden‘.
