Vakbonden zijn nog steeds de meest aangewezen partij om over arbeidsvoorwaarden te onderhandelen. Toch stappen bestuurders steeds vaker naar de OR. Dat komt omdat de vakbond bijna geen rol speelt in de organisatie of omdat de ondernemingsraad een grotere rol krijgt in de cao. Ook zijn er werkgevers die er met de bond niet uitkomen en dan graag met de ondernemingsraad willen onderhandelen. Sommige ondernemingsraden lossen dat dan op door samen met de vakbonden op te trekken. Anderen gaan aan de slag zonder hulp van de bond.
De WOR
De OR kan onderhandelen over secundaire arbeidsvoorwaarden. Onderhandelen over primaire arbeidsvoorwaarden is lastig. De Wet op de ondernemingsraden (WOR) zegt nergens dat de OR over primaire arbeidsvoorwaarden gaat. In de WOR komen zelfs nauwelijks arbeidsvoorwaarden voor. In artikel 27 WOR staan wel de volgende onderwerpen waar de OR instemmingsrecht over heeft: pensioen-, werktijden- en winstdelingsregeling, een spaarregeling en een belonings- of functiewaarderingsysteem. Artikel 27.3 zegt echter dat het instemmingsrecht van de ondernemingsraad vervalt als deze zaken in een cao zijn geregeld. De bestuurder en de OR kunnen volgens artikel 32 WOR een ondernemingsovereenkomst afsluiten. Daarin kan het overleg over een arbeidsvoorwaardenregeling worden geregeld.
Voor- en nadelen
Een grotere rol voor de OR bij het arbeidsvoorwaardenbeleid heeft voordelen. De OR kent de organisatie het beste en de lijnen zijn kort. U weet waar de bestuurder gevoelig voor is. Er zijn ook nadelen. Een cao werkt door in de individuele arbeidsovereenkomst. Als de OR afspraken maakt over (primaire) arbeidsvoorwaarden dan moet de werkgever meestal naar elke werknemer voor diens handtekening. De OR-leden hebben een gebrek aan kennis van arbeidsvoorwaarden, weinig ervaring met onderhandelingen en ze zijn te veel betrokken bij de organisatie. De vakbond is onafhankelijk en kan een staking uitroepen. Dat kan de OR niet.
Tips overleg arbeidsvoorwaarden
Gaat u onderhandelen dan hebben we voor u 10 tips die u kunnen helpen.
- Maak in de OR afspraken wie er onderhandelen. Wie kan het beste het woord voeren en wie hebben er voldoende kennis?
- Zorg dat u de inhoud van het arbeidsvoorwaardenpakket kent. Zonder inhoudelijke kennis kunt u niet op gelijkwaardig niveau met de bestuurder praten over arbeidsvoorwaarden.
- Verzamel input en test het draagvlak voor ideeën. Betrek collega’s zo vroeg mogelijk, via klankbordgroepen uit diverse delen van de organisatie.
- Deel de uitkomsten en maak bekend wat u wilt bereiken. Zo schept u een krachtenveld en wint u aan invloed, nog vóór de onderhandelgesprekken beginnen.
- Ga niet meteen over de inhoud praten. De geoefende onderhandelaar onderhandelt eerst over het onderhandelproces. Maak daarover afspraken en over hoe met elkaar om te gaan. Bespreek ook hoe u de resultaten van het arbeidsvoorwaardenoverleg naar buiten brengt.
- Let niet alleen op het geld. De achterban wil ook andere arbeidsvoorwaarden. Denk bijvoorbeeld aan scholing of vrije dagen.
- Zorg dat u weet wat er financieel haalbaar is. U kunt met behulp van het informatierecht financiële stukken opvragen om meer zicht te krijgen in de financiële positie van de organisatie.
- Kijk wat er in de sector voor een afspraken over arbeidsvoorwaarden worden gemaakt. Welke ontwikkelingen zijn er in uw sector? Wordt de wet gewijzigd en wat betekent dat voor arbeidsvoorwaarden?
- Schakel een externe deskundige in. Alleen al diens betrokkenheid heeft invloed. Soms heeft u ook een externe onderhandelaar of delegatieleider nodig om zakelijk en stevig te communiceren zonder in allerlei valkuilen te vallen.
- Neem de tijd om te onderhandelen en laat u niet opjagen. Het is goed om de uitkomsten van de onderhandelingen af te stemmen met de achterban en leg het conceptakkoord opnieuw voor vóór de definitieve deal.
Meer weten
Als u meer over uw invloed op arbeidsvoorwaarden wilt weten, volg dan de cursus OR en arbeidsvoorwaarden. We behandelen de rol van de OR bij primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Als u beter wilt onderhandelen dan is de training Effectief onderhandelen voor de OR handig om te volgen.
